HEALTH NEWS – Usa ha mga butang nga diri la gihapon komportable an mga Pinoy an paghimangrawan bahin han Sex ngan contraceptives.
Pero an mao nga himangrawun in importante labi na ha mga mag-asawa o magka partner para naliwat ha kahimtang panlawas labi na ha mga kababayin-an ngan pati na ha iyo future
Adi an magkadurudilain nga Klase hin contraceptives an mapapalit yana ha botika, pero mas maupay nga kumunsulta naman ha doktor o healthcare provider agud nga matagan ka hin sadang nga hibaro ugsa nga pumili hin contraceptives nga angay para ha imo:
1. CONDOM. An Condom in usa ha pinaka common nga pamaagi agud nga maprotektaran an imo kalugaringon tikang ha unwanted pregnancy.
Pero maaram ka ba nga ini nga contraceptive in maprotektar ha imo tikang ha sexually transmitted infections (STIs) sugad han HIV/AIDS, tulo ngan gonorrhea?
2 . CONTRACEPTIVE PILLS. An contraceptive pills in tambal nga naiinom han mga kababayin-an agud nga diri maburod Ini in kaurugann nga ginbubug-os han duha nga hormones —estrogen at progestin— nga napugong ha ovulation o an pagawas han egg cells tikang ha ovaries.
Pinaagi han contraceptive pills, nadakmol liwat an mucus ha cervix nga nabalabag ha sperm nga makasulod ha matres.
Madya naman duha ka klase hin contraceptive pills Mayda in tawagun nga “combination pills” (combined oral contraceptives o COCs) nga mayda dara nga estrogen ngan progestin. Mayda liwat pills nga mayda la sulod nga progestin o an “progestin-only pills” (POPs).
An POP in talwas nga imnon han breastfeeding moms tungod diri ini nakakaapekto ha awas ngan kadamo han gatas.
Ini in kaurog gin iinom usa ka beses ha usa ka adlaw ha sakob han 21 o 28 ka diyas.
Importante liwat nga padayun ngan regular an pag inom han mga ini ha sakob han usa ka bulan depende kun pira an sulod han supot agud nga diri maburod.
3. INJECTABLE. Usa nga klase liwat han hormonal contraception method an injectable contraceptives.
Sugad han contraceptive pills, an kada shit han injectable contraceptives in mayda dara nga estrogen at progestin.
Usa ini nga klase hin contraceptive nga maupay ha kababayin-an nga ngalimtanun ngan diri nahadlok ha injection.
4 . IUD OR INTRAUTERINE DEVICE o intrauterine device. in usa nga T-shaped device nga ginbubutang han mga doktor o trained midwives ha matres nga nabulig agud nga diri magtapo an sperm cells ngan egg cell agud nga diri maburod.
Kaurog nga himo an mga IUDs ha flexible plastic nga mayda copper nga nakapalibot dinhi. Naghihimo hin chemical changes an copper ha cervical mucus agud nga diri mag abot an sperm cells ngan egg cell.
Long-term contraceptive an IUD, pwede ini humagos hin tulo kutob 10 taon. Pero mayda posibilidad nga ma-displace ha sakob han matres an mga IUDs, asya mas maupay kun regular an imo pagpa check up ha iyo doctor or healthcare provider.
An mao nga contraceptives in pwede nga mapalit ha mga botika ha bug-os nga nasud. Yana nga panahon, in diri na dapat nga mahadlok o maawod labi na an mga kababayin-an nga magin responsable ha ira mha lawas tungod an pagiging andam ngan safe ha pakipaghilawas in usa nga maupay nga desisyon.
